Niewłaściwe sadzenie powoduje, że liście czarnej porzeczki żółkną. Krzewy w ogrodzie powinny znajdować się w odległości 1 metra od wszelkich innych upraw, w przeciwnym razie roślina będzie ograniczona dostępem światła i przestrzeni. Liście na takim buszu żółkną i kruszą się. Sadzenie czarnej porzeczki na nizinach, gdzie stagnacja wody prowadzi do gnicia systemu korzeniowego, powoduje zmianę koloru i struktury liści. W rezultacie liście żółkną; Top dressing to ważny punkt, którego należy przestrzegać podczas pielęgnacji czarnych porzeczek.Z reguły pojawienie się żółtych plam na liściach przy braku Olej z pestek czarnej porzeczki zimnotłoczony nieoczyszczony czyli tłoczony na zimno. Olej ten charakteryzuje się wysoką zawartością tłuszczów nienasyconych, kwasów tłuszczowych omeg-3 oraz obecność kwasu gammalinolenowego GLA, a także witaminą E. Na przykład, przez mszyce, które pojawia się na moim porzeczek prawie każdego roku, używam zwykłej wody z mydłem, traktując je zainfekowanych gałązki i liście. Zanim to jednak nastąpi, uważnie przestudiuję prognozę pogody, aby w dniu zabiegu i przez następne dwa dni nie było deszczu. Napar z liści czarnej porzeczki - podstawowe właściwości. Liście porzeczki oprócz antyoksydantów zawierają również mnóstwo witaminy C i rutyny, minerały, garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, kwas gamma-linolenowy i olejki eteryczne. Dzięki nim napar z liści porzeczki ma działanie przeciwzapalne, antybakteryjne, wykrztuśne Dowiedz się o najlepszych odmianach czarnej porzeczki pod tym linkiem. Roztocza nerki. Owad jest trudny do zobaczenia gołym okiem, ponieważ chowa się w łuskach pąków owocowych. Prowadzi to do znacznego spadku wydajności. Zewnętrzne oznaki obecności kleszcza to deformacja i wzrost wielkości pąków, żółte liście na krzaku. . Porzeczka czarna, do prawidłowego wzrostu i plonowania wymaga dość intensywnej ochrony przed szkodnikami. Jednak trzeba pamiętać, że zwalcza się je tylko wtedy, kiedy zagrażają uprawie. W pierwszej części tego artykułu omówione zostały wielkopąkowiec porzeczkowy, przędziorek chmielowiec oraz pryszczarki. [envira-gallery id=”41383″] Przeziernik porzeczkowiec (Synanthedon tipuliformis) to motyl, długości około 12 mm, o skrzydłach rozpiętości 17-21 mm (fot. 1). Uszkodzenia powodują gąsienice — białoróżowe, z brązową głową, dorastające do 30 mm (fot. 2). Żerują one w rdzeniu najmłodszych pędów porzeczki czarnej, kolorowej, i agrestu. Uszkodzone pędy są osłabione, słabiej plonują, zwykle wcześniej zasychają (fot. 3), a także łatwo się wyłamują. Zimują gąsienice w pędach. Wiosną przepoczwarczają się w przygotowanym otworze wylotowym. Poczwarka przebija skórkę pędu i wylatuje motyl. Lot motyli rozpoczyna się zwykle w drugiej połowie maja i trwa do końca lipca, a nawet początku sierpnia. Samice składają jaja na jednorocznych pędach, w pobliżu pąków, zaś wylęgłe gąsienice wgryzają się do pędu, żerują w rdzeniu i pozostają do wiosny następnego roku. Straty w plonie są zależne od liczby uszkodzonych pędów jednorocznych, na których byłoby owocowanie w następnym roku. Coraz częściej przeziernik niszczy znaczną liczbę pędów. Zwalczanie konieczne jest na zagrożonych plantacjach. Optymalny termin najlepiej ustalić odławiając samce w pułapki feromonowe (wykres). Zabiegi zwalczające wykonuje się w okresie intensywnego lotu motyli, zwykle na początku i w połowie czerwca, oraz – jeśli jest taka potrzeba – tuż po zbiorze owoców. Niestety, zgodnie z obowiązującym programem ochrony roślin sadowniczych, do zwalczania przeziernika porzeczkowca na porzeczce czarnej w rejestrze pozostały tylko środki z grupy pyretroidów – Fastac 100 EC (0,23 l/ha) i inne zalecane także do zwalczania pryszczarka porzeczkowca pędowego. Zwykle te dwa szkodniki zwalcza się jednocześnie. Krzywik porzeczkowiaczek (Lampronia capitella) Owad dorosły to niewielki motyl, którego gąsienice wczesną wiosną, zwykle w końcu marca, w okresie nabrzmiewania i pękania pąków wgryzają się do nich. W wydrążonych otworach wejściowych widoczne są jasnozielone, gruzełkowate odchody. W tym czasie gąsienice są bardzo małe, długości około 2 mm, czerwone, z czarną głową. W miarę wzrostu gąsienice stają się zielone (fot. 4), a dorastają do około 10 mm. Wyjadają one wnętrze pąka, pozostawiając jedynie łuski zewnętrzne. Gąsienica może zniszczyć 4–7 sąsiednich pąków. W okresie kwitnienia porzeczki kończy żerowanie i przepoczwarcza się. Motyle pojawiają się w maju. Pąki uszkodzone przez krzywika zasychają powodując ogołacanie się pędów. Straty w plonie są skorelowane z liczbą uszkodzonych pąków, lokalnie krzywik niszczył nawet 50–90% pąków. Jednak na wielu plantacjach pąki nie rozwijają się także z innych powodów. Mogą to być przemarznięcia słabo wykształconych i niedożywionych pąków, po zbyt wczesnym opadnięciu liści (np. na skutek żerowania szkodników lub porażenia przez patogeny). Pąki utworzone w kątach takich liści są słabe i wiosną nie rozwijają się. Dość często przyczyną jest szara pleśń (z pąków, które nie rozwijały się izolowano zarodniki grzyba Botrytis cinerea). Zwalczanie krzywika jest konieczne tylko tam, gdzie faktycznie on występuje. Zabieg należy wykonać w okresie pękania pąków i ewentualnie powinno się powtórzyć po około 2 tygodniach, jeśli obserwuje się gąsienice szkodnika. Jednak zgodnie z aktualnym programem ochrony, do zwalczania krzywika porzeczkowiaczka można zastosować tylko preparat z grupy pyretroidów np: Sherpa 100 EC (0,375 l/ha) lub Bulldock 025 EC (0,6 l/ha). Konieczne jest dokładne pokrycie cieczą użytkową pędów, po których wędrują gąsienice. Mszyce to pluskwiaki równoskrzydłe. Mszyce powodują szkody bezpośrednie – wysysają soki roślinne, ogładzają, roślinę, wprowadzają do tkanek substancje enzymatyczne, a te wywołują deformacje wierzchołków pędów i liści (fot. 5), kwiatostanów oraz szkody pośrednie – mszyce są wektorami wirusów, powodujących choroby wirusowe, a nie ma możliwości ich zwalczania. Zapobieganie tym chorobom to zdrowy, kwalifikowany materiał nasadzeniowy, wolny od wirusów i przenoszących je szkodników, oraz systematyczna obserwacja i zwalczanie mszyc, skoczków i innych wektorów wirusów. Wiosną, przed kwitnieniem porzeczki czarnej, na dolnej stronie najmłodszych liści żeruje mszyca porzeczkowo-czyściecowa, jasnokremowa lub jasnożółta, błyszcząca, owalna, wielkości około 2 mm. Na porzeczce rozwijają się 3-4 pokolenia, a następnie przelatuje ona na żywiciela wtórnego (czyściec i jasnota), a jesienią wraca, aby złożyć jaja zimujące. Są one owalne, czarne, błyszczące, umieszczone najczęściej w kątach pąków. Uszkodzenia widoczne są na górnej stronie zasiedlonych liści porzeczki (fot. 6), są to nieregularne wybrzuszenia, zwane też galasami, deformacje i przebarwienia, koloru od żółtawego do czerwonego. Bardziej jaskrawe przebarwienia i deformacje pojawiają się wtedy, kiedy zaatakowane są najmłodsze liście. Uszkodzenie licznych liści zmniejsza asymilację, co ma wpływ na wzrost i plonowanie krzewów. Podczas kwitnienia porzeczki wierzchołki pędów zasiedla np. mszyca porzeczkowa, długości około 2 mm, granatowozielona, z jasnym nalotem woskowym (fot. 7). Żeruje na dolnej stronie najmłodszych liści i niezdrewniałych wierzchołkach pędów Uszkodzone liście i pędy zwijają się i skręcają. Wzrost pędów jest silnie zahamowany. Mszyca ta jest wektorem wirusów. Wczesną wiosną pąki, najmłodsze liście i wierzchołki pędów porzeczki są zasiedlane przez mszycę agrestowo- -mleczową. Jest ona zielona lub żółtozielona, wielkości 2,5-3 mm. Mszyca rodzi liczne larwy i szybko następuje powiększanie koloni. Rozwojowi mszyc sprzyja ciepłe i wilgotne powietrze. Późną wiosną mszyca przelatuje na mlecz, a jesienią wraca na porzeczkę. Mszyca ta może przenosić wirusy. Na porzeczce mogą występować także np. mszyca porzeczkowo-mleczowa, mszyca porzeczkowo-sałatowa, mszyca agrestowa, które wysysają soki, powodując chlorozę liści, deformację opanowanych liści i pędów. Mszyca agrestowa jest również wektorem wirusów. Zwalczanie mszyc na porzeczce wykonuje się tylko na zasiedlonych plantacjach. Lokalnie potrzebne bywa zwalczanie mszycy porzeczkowo-czyściecowej przed kwitnieniem porzeczki, a po kwitnieniu zwalczanie mszycy porzeczkowej, porzeczkowo-mleczowej i innych, żerujących na wierzchołkach. Do zwalczania mszyc przed kwitnieniem zaleca się preparat Pirimor 500 WG (0,75 kg/ha) i Actara 25 WG – 0,1 kg/ha, z zachowaniem okresu prewencji dla pszczół. Po kwitnieniu można także zastosować Calypso 480 SC (0,1–0,15 l/ha). 2, 4-7 G. Łabanowski fot. 3 B. Łabanowska Spis treści czarnej jeszcze kryje się w tych drobnych owocach? liści czarnej porzeczka – jak można wykorzystać ją w kuchni? Owoce czarnej porzeczki są w Polsce znane i cenione – już nasze babcie nie wyobrażały sobie zimy bez przygotowanych z nich przetworów. O właściwościach czarnej porzeczki wiemy zatem już od lat. Czasami warto sięgnąć do skarbnicy naszych tradycji kulinarnych. Co cennego może nam dać czarna porzeczka? Dlaczego warto się jej baczniej przyjrzeć? Co takiego skrywają w sobie jej owoce i liście? Do czego można wykorzystać owoce czarnej porzeczki w swojej kuchni? Zapraszamy do lektury! Właściwości czarnej porzeczki Owoce czarnej porzeczki mają okrągły kształt, niewielki rozmiar i intensywnie czarną barwę. Mogą wyglądać niepozornie, ale kryją w sobie duże pokłady cennych składników. Jakie witaminy ma czarna porzeczka? W jej owocach znajdziemy przede wszystkim witaminę C – naturalny antyoksydant. Pomaga ona neutralizować wolne rodniki tlenowe, które uszkadzają ważne struktury komórkowe, także DNA. Poza tym należy pamiętać o tym, że witamina C ma znaczenie dla naszej odporności. Co jeszcze kryje się w tych drobnych owocach? Mogą się one pochwalić również obecnością potasu – pierwiastka, który ma ogromne znaczenie między innymi dla prawidłowego funkcjonowania naszych mięśni. Na tym jednak nie koniec! Jeśli bowiem chodzi o obecność witamin, to w owocach czarnej porzeczki zawiera się również witamina A, która – podobnie jak witamina C – jest antyoksydantem. To zaciekli wrogowie wolnych rodników, co z kolei sprawia, że mają możliwość efektywnie wpływać na tempo, w jakim starzeje się nasz organizm. Wsparciem w walce z rodnikami będą także flawonoidy, których zawartość w czarnej porzeczce jest niezwykle wysoka. Czarna porzeczka należy do roślin bardzo cenionych ze względu na walory zdrowotne. Jej owoce stanowią źródło błonnika rozpuszczalnego, co sprawia, że są one przyjacielem naszych jelit. Błonnik rozpuszczalny jest bardzo istotnym składnikiem diety człowieka, wpływa bowiem pozytywnie na stan flory bakteryjnej obecnej w naszym jelicie grubym. Co więcej, pomaga on w regulowaniu poziomu cholesterolu we krwi. Ponadto w owocach porzeczki czarnej znajdziemy też wapń. Właściwości liści czarnej porzeczki Na pochwałę zasługują również liście tej rośliny! Są one szeroko znane (nie od dzisiaj!) ze swoich walorów zdrowotnych. Warto wspomnieć o tym, że właściwości liści porzeczki czarnej mogą mieć pozytywny wpływ na nasz układ moczowy. Co więcej, liście te wykazują właściwości przeciwzapalne. Ususzone liście za kilka złotych kupimy w aptekach lub sklepach zielarskich – w formie już gotowej do zaparzenia. Czarna porzeczka – jak można wykorzystać ją w kuchni? Owoce czarnej porzeczki to wdzięczny materiał do przygotowania domowych przetworów. Są składnikiem orzeźwiających koktajli. Bardzo dobrze sprawdzą się chociażby przyrządzany z nich sok – który może się przydać w czasie zimowo-jesiennym – jak również wszelkiego rodzaju dżemy. Właściwości soku porzeczkowego sprawiają, że jest on polecany jako wsparcie w okresie przeziębień. Można go mieszać na przykład z wodą. Poza tym owoce czarnej porzeczki doskonale spełnią się w roli składnika wypieków. Ich specyficzny smak „przełamie” słodkość ciast i deserów, nadając im bardziej orzeźwiający, owocowy smak. Owoce porzeczki mają bardzo dekoracyjny charakter, dlatego warto je wykorzystać w ramach ozdabiania swoich popisów cukierniczych. W sezonie letnim owoce czarnej porzeczki mogą stanowić bardzo dobrą przekąskę. Świetnie sprawdzą się także jako dodatek do musli. Streszczając: czarna porzeczka to popularna w Polsce roślina, która ma nam wiele do zaproponowania. Jej owoce są niezwykle bogatym (jednym z najlepszych!) źródłem witaminy C. Naszą uwagę powinny zwrócić również liście czarnej porzeczki – okazuje się, że podobnie jak owoce, mają one wiele cennych właściwości, a „herbata” z suszonych liści czarnej porzeczki polecana jest w przypadku leczenia różnych dolegliwości. Co więcej, owoce czarnej porzeczki dają nam szerokie pole do popisów kulinarnych, a ich nietypowy smak sprawia, że mogą w ciekawy sposób wzbogacić przyrządzane potrawy. Porzeczka czarna (Ribes nigrum) jest krzewem jagodowym należącym do rodziny agrestowatych (Grossulariaceae). W środowisku naturalnym występuje w Europie (w tym w Polsce) oraz w Azji. Ponadto jest szeroko rozpowszechniona zarówno na profesjonalnych plantacjach jak i w przydomowych ogrodach. Krzew dorasta do 2m wysokości (o ile nie jest cięty). Posiada szeroki, rozłożysty pokrój. Ma tendencję do wytwarzania licznych pędów u nasady. Wytwarza dłoniaste 3-5klapowe liście. Kwiaty są drobne, żółtawe, niepozorne, zebrane po kilka w grona. Porzeczka kwitnie od kwietnia do maja. Latem (najczęściej w lipcu) zawiązuje kwaskawe, czarne jagody. Cała roślina wydziela specyficzny, intensywny zapach. Wymagania i uprawa Porzeczkę powinno się uprawiać w miejscach słonecznych – najlepiej na wystawie południowej lub zachodnio-południowej. Wtedy wytwarza bardziej słodkie owoce (niż okazy rosnące na stanowiskach zacienionych), a ponadto kwiaty są mniej podatne na uszkodzona przez przymrozki i chłodne temperatury. Preferuje gleby żyzne, próchnicze, zasobne w składniki pokarmowe, lecz jednocześnie przepuszczalne. Nie lubi podłoży podmokłych i gliniastych. Prawidłowy odczyn gleby wynosi 6,0-6,5. Można je sadzić (jesienią – optymalnie na przełomie października i listopada - lub wiosną) na redlinach. Podłoże warto wcześniej wzbogacić obornikiem i roślinami na nawóz zielony. Głębokość sadzenia ustala się w taki sposób, aby szyjka korzeniowa znajdowała się ok. 5cm ponad poziomem gruntu. Odległość sadzenia wynosi 1,5 metra (między rzędami powinna być większa, np.: 1,8m). Porzeczkę po posadzeniu należy skrócić do 2-3 oczka, aby pobudzić wytwarzanie pędów bocznych. Roślina w czasie susz i w okresie zawiązywania owoców wymaga regularnego podlewania. Przez cały okres uprawy należy zadbać o likwidację chwastów. W uprawach amatorskich warto stosować ściółkę okrywającą, która ograniczy wyparowywanie wody z gleby i wzrost roślin niepożądanych. Od drugiego roku (przez kilka kolejnych) porzeczkę przycina się na wys. 40-50cm pozostawiając 4-6 pędów jednorocznych i 2-3 pędów dwuletnich. U starszych krzewów przycina się głównie pędy chore, uszkodzone, wrastające do wnętrza korony i nadmiernie pokładające się. Formy pienne powinno się palikować. Co roku porzeczki należy zasilać nawozami azotowymi, dawki najlepiej rozłożyć „na raty”. Zwykle podaje się 80-120 kg N/ha. Z chorób porzeczce czarnej najbardziej zagraża amerykański mączniak agrestu, zamieranie pędów, antraknoza, rewersja czarnej porzeczki i rdza porzeczkowo-wejmutkowa, ze szkodników wielkopąkowiec porzeczkowy, mszyce i przezierniki. Zastosowanie Czarną porzeczkę uprawia się ze względu na jej cenne jadalne owoce (na sprzedaż lub potrzeby własne). W 100g owoców znajduje się prawie 180mg witaminy C (kilkukrotnie więcej niż w przecenianych cytrusach). To dobry „środek” na przeziębienie, grypę i ogólne zwiększenie odporności organizmu. W ziołolecznictwie wykorzystywane są także liście (rzadziej) do leczenia dróg moczowych. Czarna porzeczka często służy do produkcji dżemów, soków, win i nalewek. W ogrodzie można ją wykorzystać do tworzenia naturalnych niskich żywopłotów (np.: z porzeczką krwistą, dziką różą, aronią). Zdjęcia: Bernt Fransson Cztery lata temu kupiłam w markecie zdrowe, grube sadzonki czarnej porzeczki. Przez te lata dbałam o nie, nawoziłam nawozem do czarnej porzeczki, jednak co roku pojawiają się brązowe plamy, które niszczą całe krzaki. Nie zabrałam ani garstki owoców. Wyczytałam, że może to być rdza wejmutkowo-porzeczkowa. Proszę o informację, jakimi preparatami i kiedy należy robić oprysk. Żeby uniknąć zachwaszczenia zrobiłam też ściółkę korą, ale nie ogrodniczą. W moim mieście jest zakład przetwarzający drzewa: iglaste i liściaste, więc nie wiem jaką korę dostałam. Krzaki posadziłam w miejscu na pół słonecznym - czy to wystarcza? Znajoma twierdzi, ze sadzonki z marketów mogą być zarażone chorobami i żeby unikać ich kupowania w tych sklepach, czy to prawda? Dziękuję. Będę wdzięczna za wszelkie informację Specjalista w zakresie uprawy roślin zielarskich oraz warzyw. W trakcie kariery zawodowej zajmował się: zakładaniem ogrodów (Polska), produkcją roślin ozdobnych i poradnictwem w centrach ogrodniczych (USA), pracą w sadach sadach (Anglia, Włochy). Autor kilku książek ogrodniczych. Ogrodnik z wykształcenia, zawodu i zamiłowania. Rdza wejmutkowo-porzeczkowa to choroba grzybowa, dlatego do jej zwalczania używa się fungicydów. Standardowo opryski wykonuje się (zgodnie z Programem Ochrony Roślin Sadowniczych) od połowy czerwca i kontynuuje co ok. 14 dni. W tym wypadku proponuję zabieg przeprowadzić od razu i ponowić go za 7-10 dni. Proponowane preparaty - Score, Signum i Zato. Warto kupić przynajmniej 2 z nich i stosować naprzemianlegle. Jeśli krzewów jest niedużo profilaktycznie może stosować Pani gnojówki ekologiczne, np. z pokrzywy. Ściółkę też może Pani potraktować preparatem od grzyba. Zwykle wykorzystuje się korę sosnową. Miejsce lekko zacienione powinno wystarczyć. W takim wypadku trzeba jednak regularnie prześwietlać krzewy, aby nie były zbyt gęste. "Znajoma twierdzi, ze sadzonki z marketów mogą być zarażone chorobami" - to nie reguła. Oczywiście w zwykłych wielobranżowych marketach brakuje wykwalifikowanych pracowników od zieleni i rośliny często są zaniedbane. HOME BLOG Wszystko o roślinach leczniczych FILMY Menu Tematy na blogu Liść czarnej porzeczki- właściwości i zastosowanie Czarna porzeczka- systematykaRodzina: AgrestowateRodzaj: PorzeczkaGatunek: Porzeczka czarnaNazwyŁacińska: Ribes nigrumAngielska: BlackcurrantNiemiecka: Schwarze JohannisbeerePolskie nazwy: smrodynia, bździuch, świętojanki, pankracina, smorodzina, jagoda czarna, pękata smarglena, smargliny,Czarna porzeczka -występowaniePorzeczka występuje w Europie i Azji oraz Ameryce. Rośnie w klimacie umiarkowanym i chłodnym. W Polsce rośnie dziko w lasach olszowych i zaroślach, często jest uprawiana. Jest rośliną częściowo w ziołolecznictwie jest liść oraz owoc czarnej porzeczki. Surowiec pozyskuje się głównie z uprawy. W medycynie ludowej surowcem są pączki liściowe, a dawniej wykorzystywano również czarnej porzeczki- zastosowanieW Japonii ze względu na bogactwo składników mineralnych porzeczkę dodaje się do suplementów diety i jako składnik żywności funkcjonalnejLiście porzeczki dają żółty barwnik, z kolei z owoców pozyskuje się barwnik fioletowy Liść czarnej porzeczki- wartość odżywczaLiście porzeczki zawierają olejek eteryczny, w skład którego wchodzą: sabinen, fenol, β-naftol, α- pinen, geraniol, cynol, limonen. Liście są bogate w garbniki, kwasy organiczne, flawonoidy. Silne działanie przeciwutleniające liści porzeczki jest związane z zawartością pochodnych kwasu hydroksycynamonowego, kwasu chlorogenowego i innych kwasów wielofenolowych. Liście porzeczki to źródło wielu witamin: C, A, B, P, K, karotenoidów oraz soli mineralnych: boru, magnezu, żelaza, potasu, manganu, miedzi, wapnia, glinu, chromu. LIŚĆ CZARNEJ PORZECZKI DZIAŁANIE LECZNICZEWyciągi z liści porzeczki wywierają działanie przeciwzapalne i słabo ściągające oraz hamujące rozwój drobnoustrojów, tak więc czarna porzeczka pomaga w dolegliwościach jelitowych i biegunkach. Ponad to napary z liści stosuje się przy owrzodzeniach przewodu pokarmowegoNapary z liści zapobiegają zwapnieniom tętnic oraz ochrania naczynia krwionośneWyciągi z liści działają moczopędnie i są stosowane w schorzeniach dróg moczowych, pęcherza i nerek. Zaleca się je przy stanach zapalnych nerek, kamicy moczowej oraz obrzękachLiście wykazują działanie napotniePrzyspieszą wydzielenie toksyn z organizmuNapary z liści porzeczki pomagają wydalić nadmiar kwasu moczowego z organizmuCzarna porzeczka pomaga przy zatruciach oraz wspomaga pracę wątrobyLiście stosuje się w płukankach do jamy ustnej i gardłaOkłady z liści mają pomagać na migrenowe bóle głowyDziałanie moczopędne sprawia, że od wieków liście porzeczki były stosowane w leczeniu chorób reumatycznych i dnyOd wieków liście porzeczki przykładano na rany, wrzody oraz ugryzienia owadówRoślinę stosuje się w stanach zapalnych skóry i egzemachNapary z liści czarnej porzeczki hamują proces starzenia się skóryJest to także środek zapobiegający wypadaniu włosówLiście porzeczki pobudzają korę nadnerczyOdwar z liści, zmieszany z sokiem z owoców jest stosowany przy nieżytach górnych dróg oddechowych, kokluszu i chrypkach Dodaj komentarz Polecane blogi i strony BLOGI:Agnieszka MaciągMotywator dietetycznyPoradnik zdrowieInstytut Żywności i ŻywieniaNarodowe Centrum Edukacji Żywieniowej ŹródłaBiegański J.; Nasze zioła i leczenie się niemi (ziołolecznictwo); Stowarzyszenie Pracowników Księgarskich, 1931, str. 154-155 Czikow P., Łaptiew J.; Rośliny lecznicze bogate w witaminy; Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1987, str. 278-280 Górnicka J.; Biblioteka zdrowia, Leki z ogrodu; Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2012, str. 99-100Górnicka J.; Apteka natury leksykon zdrowia; Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski 2005, str. 95, 164-166Kuźniewski E., Augustyn- Puziewicz J.; Przewodnik ziołolecznictwa ludowego; Wyd. II, PWN, Warszawa- Wrocław 1986, str. 96, 113 Lim T. K.; Edible medical and nonmedical plants; V4, Fruits; Springer 2012, str. 27-42Muszyński J.; Ziołolecznictwo i leki roślinne (fytoterapia); Wydawnictwo Prawnicze i Naukowe, Warszawa 1951, str. 110Ożarowski A.; Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy; PZWL, wyd. III, Warszawa 1982, str. 225-226Senderski M. E.; Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie; Wyd. Mateusz E. Senderski; Podkowa Leśna 2016; str. 506-508Vocka G.; Rośliny lecznicze od A do Z, uprawa i pielęgnacja, zbiory i przechowywanie, działanie zdrowotne; Wydawnictwo Klub dla ciebie 2005, str. 82-83Monografie EMA ( Newsletter Instagram Facebook O Blogu Blog Naturalne zdrowie powstał kilka lat temu i ma on charakter informacyjny. Wszystkie wiadomości o zastosowaniu i właściwościach ziół oraz dietetyce i ziołolecznictwie zbieram w różnych książkach i na stronach internetowych. #zioła #zastosowanieziół #ziołolecznictwo #dietetyka #zdroweodżywianie #przyprawy #roslinylecznicze Musisz wiedzieć Informacje zamieszczone na stronie internetowej nie stanowią profesjonalnej porady medycznej ani instrukcji użycia. W żadnym wypadku treści zamieszczone na stronie internetowej nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Polub nas

liście czarnej porzeczki na żylaki